ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ* - Εκδόθηκε από την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία το βιβλίο του καθηγητή Μιχάλη Κοσμόπουλου «Iklaina. Τhe Monumental Buildings». Με το βιβλίο αυτό ο συγγραφέας και ανασκαφέας δημοσιεύει μέρος της συστηματικής ανασκαφής που διενεργήθηκε στο ανακτορικό συγκρότημα της Ίκλαινας κατά τα έτη 2008-2017. Η σημαντική αυτή μυκηναϊκή θέση, η οποία είχε εντοπιστεί από τον Σπυρίδωνα Μαρινάτο του 1954, είχε μείνει ανεξερεύνητη έως το 1998, οπότε άρχισε το ερευνητικό πρόγραμμα Iklaina Archaeological Project, του οποίου προΐσταται ο Μιχάλης Κοσμόπουλος. Το πρόγραμμα αυτό, που διεξάγεται υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, είναι ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει επιφανειακή έρευνα, επιστημονική ανάλυση και ανασκαφή.
Ο Μιχάλης Κοσμόπουλος, αφού προηγουμένως πραγματοποίησε μια πολύχρονη και εξαντλητική επιφανειακή έρευνα της γύρω περιοχής, που σκοπό είχε την ανασύνθεση του οικιστικού ιστού και της ιεραρχίας, ξεκίνησε τις ανασκαφικές έρευνες στην Ίκλαινα το 2008. Καρπός των ανασκαφικών του ερευνών (2008-2017) ήταν η αποκάλυψη σημαντικών οικιστικών αρχιτεκτονικών λειψάνων, εκ των οποίων ξεχωρίζει ένα συμπαγές λίθινο άνδηρο κατασκευασμένο κατά το κυκλώπειο σύστημα. Όπως αναφέρει ο ανασκαφέας «ο σκοπός αυτού του κυκλώπειου ανδήρου ήταν να υποστηρίξει ένα διώροφο ή τριώροφο συγκρότημα κτηρίων που δέσποζε πάνω από τον οικισμό». Επίσης ανακαλύφθηκε (2011) το Κτήριο Χ, πλακόστρωτοι οδοί, λάκκος και Πύλη (2011-2013 και 2015-2017). Ακόμη ήρθαν στο φως μια πλατεία, αποχετεύσεις, κεραμική και σπαράγματα τοιχογραφιών.
Στην παρούσα μελέτη ο συγγραφέας δημοσιεύει τη στρωματογραφία και τη γενική περιγραφή των κτηρίων και των κατασκευών που βρίσκονται στον τομέα του Κυκλώπειου Ανδήρου. Ο ίδιος σημειώνει χαρακτηριστικά: «Πρόκειται για επίσημες και μνημειώδεις κατασκευές, συγκεντρωμένες σε ένα ξεχωριστό τμήμα του οικισμού που διαχωρίζεται ξεκάθαρα από τις οικιστικές και βιομηχανικές περιοχές και είναι προσπελάσιμος μέσω μιας πύλης».
Το βιβλίο διαρθρώνεται στα εξής κεφάλαια:
Μεθοδολογία Ανασκαφής. Κάνναβος, καταγραφή και ανασκαφή: στο παρόν κεφάλαιο γίνεται περιγραφή των τριών τομέων στους οποίους διακρίνεται ο ανασκαμμένος χώρος α) του τομέα του Κυκλώπειου Ανδήρου, το οποίο δημοσιεύεται στον παρόντα τόμο, β) του νότιου τομέα, που περιλαμβάνει οικιστικά και βιοτεχνικά λείψανα, και γ) του ανατολικού τομέα, που περιλαμβάνει οικοδομήματα σε οικόπεδο που απαλλοτριώθηκε το 2016.
Το Κυκλώπειο Άνδηρο: στο παρόν κεφάλαιο γίνεται αναλυτική περιγραφή των αρχιτεκτονικών λειψάνων του μνημειώδους κυκλώπειου ανδήρου, καθώς και των κτηριακών λειψάνων, που ανακαλύφθηκαν βόρεια και νότια του ανδήρου, και των ευρημάτων (κεραμική, μια ταφή, βαθμίδες κλίμακας στο κτήριο Α, πλακόστρωτα κλπ.).
Η πλατεία και οι αποχετεύσεις: Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται η πλακόστρωτη πλατεία και οι αποχετεύσεις (τρεις συνολικά) που ανακαλύφθηκαν ανατολικά του Κυκλώπειου Ανδήρου.
Η Νότια Οδός και ο λάκκος: περιγράφεται η μία από τις δύο πλακόστρωτες οδούς που συνέδεαν την πλακόστρωτη πλατεία με τον Ανατολικό και Νότιο τομέα.
Η Ανατολική Οδός: εδώ περιγράφεται η Ανατολική Οδός, η οποία ακολουθώντας κατεύθυνση Δ-Α, συνδέει την πλακόστρωτη αυλή με το μνημειώδες Κτήριο Χ. Από τα ευρήματα ξεχωρίζει και ένα κομμάτι λίθου, το οποίο, όπως αναφέρει ο ανασκαφέας, «φαίνεται ότι είναι το πρωιμότερο γνωστό παράδειγμα όρου».
Κτήριο Χ: Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται το μνημειακών διαστάσεων Κτήριο Χ, λείψανα του οποίου ανεσκάφησαν ανατολικά του Κυκλώπειου Ανδήρου.
Η Πύλη και το Κτήριο R: Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται η Πύλη, τη θέση της οποίας δηλώνουν δύο μεγάλοι λίθοι από ασβεστόλιθο, που βρέθηκαν στον χώρο που δημιουργείται ανάμεσα στα Κτήρια Χ και R.
Συμπεράσματα: Ο Μιχάλης Κοσμόπουλος ολοκληρώνει τη δημοσίευση με τα συμπεράσματα της ανασκαφής, τη στρωματογραφική ακολουθία, την εξέλιξη (χρονολόγηση) και τη λειτουργία των οικοδομημάτων και, τέλος, με την ιστορική εξέλιξη και τη σημασία της Ίκλαινας σε σύγκριση με τα υπόλοιπα κέντρα της Μυκηναϊκής Μεσσηνίας.
* Ο Μιχάλης Κοσμόπουλος είναι Καθηγητής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ανθρωπολογίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Missouri-St. Louis των Η.Π.Α. (για πλήρες βιογραφικό βλ. Μιχάλης Κοσμόπουλος)
Σχετικά:
3D αναπαράσταση του Μυκηναϊκού Μεγάρου της Ίκλαινας (δι@δρασις)
Μυκηναϊκό Μέγαρο Ίκλαινας - Mycenaean Megaron of Iklaina
Τρισδιάστατη αναπαράσταση του Μεγάρου στην Ίκλαινα στα πλαίσια του έργου "Ψηφιακή Πυλία" της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.
Έκδοση: Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ. 316
Αθήνα 2018, Σελίδες 256, πίν. 176, εικ. 46