THE ILLUSTRATED LONDON NEWS, 3 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1877 - Ο Melton Prior (1845-1910), Άγγλος καλλιτέχνης, πολεμικός ανταποκριτής των The Illustrated London News και ένας από τους κορυφαίους εικονογράφους της ύστερης βικτωριανής Βρετανίας, γνωστός για την ικανότητά του να σκιαγραφεί γρήγορα σκηνές σε σκίτσα με μολύβι, βρισκόταν τον Φεβρουάριο του 1877 στην Κωνσταντινούπολη για τις εργασίες ενός συνεδρίου, όταν του δόθηκε η εντολή να σπεύσει αμέσως μετά στην Ελλάδα, προκειμένου να καλύψει τις πρόσφατες ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν (Heinrich Schliemann) στις Μυκήνες. Στο φύλλο της 3ης Φεβρουαρίου 1877 των The Illustrated London News, διαβάζουμε:
Melton Prior
«Παρουσιάζουμε αυτή την εβδομάδα διάφορες όψεις των ερειπίων αυτής της αρχαίας και διάσημης ελληνικής πόλης, στις οποίες η προσοχή έχει πρόσφατα τραβηχτεί από την ανασκαφή που διεξάγονται εκεί από τον Δρ Σλήμαν, με την άδεια του βασιλέα της Ελλάδας. Ο ειδικός καλλιτέχνης μας που συμμετείχε στο συνέδριο στην Κωνσταντινούπολη, ο κ. Melton Prior, πήγε στην Αθήνα και από εκεί στις Μυκήνες, με ρητό σκοπό να κάνει αυτά τα σκίτσα, τα οποία αναμφίβολα θα ενδιαφέρουν πολλούς από τους αναγνώστες μας. Η τοποθεσία της είναι περίπου επτά μίλια από το Άργος, σε μια υπερυψωμένη εσοχή ανάμεσα σε δύο ψηλές κορυφές της οροσειράς που οριοθετεί την ανατολική πλευρά της αργολικής πεδιάδας. Η Ακρόπολη, η ανώτερη πόλη ή το φρούριο, της οποίας ολόκληρο το σύνολο δεν έχει ακόμη διαφανεί, ήταν κτισμένη στην κορυφή ενός απότομου και τραχύ λόφου, ανάμεσα σε δύο ρέματα· το μήκος της είναι περίπου 400 μέτρα και το πλάτος της 200 μέτρα. Στο εσωτερικό αυτού του περιβόλου το έδαφος ανυψώνεται σημαντικά- στην κορυφή υπάρχουν τα ανοίγματα των υπόγειων θαλάμων, κτισμένων από μεγάλες ακανόνιστες πέτρες επενδεδυμένες με γύψο. Υπάρχει μια μεγάλη πύλη στη βορειοδυτική γωνία, και μια πύλη-είσοδος στα βορειοανατολικά. Στη μεγάλη πύλη, η οποία ονομάζεται Πύλη των Λεόντων, η είσοδος σχηματίζεται από ογκώδεις λίθινους όγκους […] και πάνω από αυτούς στέκεται ένα τριγωνικό κομμάτι πράσινου ασβεστόλιθου, […]στην όψη του οποίου υπάρχουν δύο ανάγλυφα λιοντάρια σε ανάγλυφο βάθος. Τα λιοντάρια παριστάνονται να στέκονται στα πίσω τους πόδια, ένα σε κάθε πλευρά ενός στρογγυλού στύλου ή βωμού, πάνω στον οποίο στηρίζονται τα μπροστινά τους πόδια. Κάτω από τον τύμβο της Ακρόπολης, σε μικρή απόσταση προς το σύγχρονο χωριό των Μυκηνών, υπάρχει μια σειρά υπόγειων θαλάμων, που έχει ονομαστεί θησαυροφυλάκιο του Ατρέα […]. Η κυκλώπεια αρχιτεκτονική των παλαιότερων ερειπίων των Μυκηνών διαφέρει εντελώς από ό,τι συναντάται σε άλλες αρχαίες πόλεις της Ελλάδας, και η αρχαιότητά τους είναι πιθανώς πολύ μεγαλύτερη.
Σύμφωνα με τον Δρ Σλήμαν, τα τείχη ανήκουν σε τρεις διαφορετικές περιόδους, με το παλαιότερο τμήμα να είναι το υποκείμενο, το οποίο μοιάζει με την αρχιτεκτονική της Τίρυνθας. Περιβάλλουν την Ακρόπολη, ενώ η κάτω πόλη εκτείνεται προς τα νοτιοδυτικά, και εξακολουθεί να σηματοδοτείται από ίχνη κυκλώπειων τειχών και άλλα λείψανα. Ένα από τα πιο περίεργα αποτελέσματα των ανασκαφών του Δρ Σλήμαν είναι η ανακάλυψη ότι η πόλη κατοικήθηκε ξανά μετά την κατάληψή της από τους Αργείους το 458 π.Χ., αν και η ίδια η τοποθεσία της είχε ξεχαστεί τόσο εντελώς στην εποχή του Στράβωνα που δηλώνει ότι δεν υπήρχαν απομεινάρια της. Οι νέες Μυκήνες φαίνεται ότι διήρκεσαν περίπου δύο αιώνες· […] Κάτω από τη μεταγενέστερη πόλη βρίσκεται τα ερείπια των Μυκηνών του Ομήρου, και αυτά έχουν ήδη δώσει έναν τεράστιο αριθμό αντικειμένων στους εργάτες του Δρ Σλήμαν. Ο Δρ Σλήμαν πιστεύει ότι ανακάλυψε τους ίδιους τους τάφους του Ατρέα και του Αγαμέμνονα, της Κασσάνδρας, μιας άλλης κόρης του τελευταίου βασιλιά, και του Ευρυμέδοντα, του ηνίοχού του, σύμφωνα με την τοπική παράδοση που διέσωσε ο Παυσανίας. Άνοιξε πέντε τάφους λαξευμένους στο βράχο, στους οποίους βρήκε δύο χρυσά κύπελλα, ένα χρυσό διάδημα, μερικά χάλκινα και κρυστάλλινα σκεύη, μια ποσότητα εκλεκτής κεραμικής, μαχαίρια και λόγχες και, τέλος, τα οστά ενός άνδρα και μιας γυναίκας, καλυμμένα με στολίδια από καθαρό χρυσό. Σε έναν άλλο διπλό κυκλικό τάφο, όπως μαθαίνουμε από ένα τηλεγράφημα αυτής της εβδομάδας, βρήκε τέσσερα χρυσά αγγεία, πλούσια διακοσμημένα, και δύο χρυσά δαχτυλίδια, το ένα με χαραγμένο φοίνικα και επτά γυναικείες μορφές. Αυτά και άλλοι θησαυροί που ανήκουν στην ελληνική κυβέρνηση, πρόκειται να κατατεθούν σε μουσείο στην Αθήνα. Ελπίζουμε να δώσουμε περισσότερες απεικονίσεις του θέματος».[1]
Η Πύλη των Λεόντων στις Μυκήνες. Σκίτσο του Melton Prior, The Illustrated London News, 3 Φεβρουαρίου 1877.
Θα ακολουθήσουν συνεχείς ανακοινώσεις στο λονδρέζικο έντυπο καλύπτοντας τις ανακαλύψεις του Σλήμαν στις Μυκήνες: στις 24 Φεβρουαρίου παρουσιάστηκαν κάποιες απεικονίσεις (των ευρημάτων) από τον Marwood Tucker, «που έγιναν από μνήμης, της ενδιαφέρουσας έκθεσης των μυκηναϊκών αρχαιοτήτων του Δρος Σλήμαν, που παρουσιάστηκε ιδιωτικά στον Λόρδο και τη Λαίδη Salisbury και την παρέα τους στην Αθήνα. Όλα τα αντικείμενα που έχουν μεταφερθεί από τις Μυκήνες βρίσκονται υπό τη φύλαξη της Βασιλικής Τράπεζας της Ελλάδος, και δεν είχαν προηγουμένως εκτεθεί».[2]
Έκθεση στην Αθήνα των μυκηναϊκών θησαυρών που ανακαλύφθηκαν από τον Ερρίκο Σλήμαν, The Illustrated London News.
Στο φύλλο της 24ης Μαρτίου (1877), ο συντάκτης αναφέρει την άφιξη του Σλήμαν στο Λονδίνο και σημειώνει ότι η «ομιλία που θα εκφωνήσει εδώ στην Εταιρεία Αρχαιοτήτων, πρέπει να αυξήσει το ενδιαφέρον του κοινού για τις επιτυχημένες εξερευνήσεις του στους τόπους της αρχαίας κλασικής ιστορίας, ή τις πρώιμες παραδόσεις των ρομαντικών γεγονότων στην Ελλάδα, που διαδίδονται από τους επικούς και τραγικούς ποιητές αυτού του εξαιρετικά προικισμένου έθνους. Οι αναγνώστες μας έχουν πλήρη επίγνωση των άμεσων προσπαθειών που κατέβαλαν οι ιδιοκτήτες αυτού του περιοδικού, προσλαμβάνοντας διαδοχικά δύο ειδικούς καλλιτέχνες επί τόπου, καθώς και στην Αθήνα, για την παροχή πλήρους και ακριβούς εικονογράφησης των αξιοσημείωτων ανακαλύψεων του Δρ Σλήμαν […]».[3] Και συνεχίζει λέγοντας ότι «η σύγχρονη θεωρία ότι η ιστορία της Ιλιάδας δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας μύθος δεν βρίσκει καμία ανταπόκριση στο μυαλό του Δρ Σλήμαν».[4]
Οι ανασκαφές του Σλήμαν στην Ακρόπολη των Μυκηνών - γενική άποψη του ταφικού κύκλου. The Illustrated London News, 24 Μαρτίου 1877.
Στο φύλλο της 31 Μαρτίου (1877) γίνεται αναφορά στην ομιλία του Σλήμαν που είχε γίνει στην Εταιρεία Αρχαιοτήτων του Λονδίνου, όπου, σε μια «πολυπληθή συνάντηση», ο Σλήμαν παρουσίασε τα αποτελέσματα των ανασκαφών του στις Μυκήνες. «Όταν σηκώθηκε για να μιλήσει, ο λαμπρός ερευνητής, έτυχε της πιο θερμής υποδοχής. Ο Δρ Σλήμαν είπε ότι, κατά τη γνώμη του, δεν υπήρχε, δίπλα στην Τροία, καμία προϊστορική πόλη της Ανατολής, με τόσο μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, όσο οι Μυκήνες […]»[5] και κλείνοντας τη μακρά ομιλία του είπε χαρακτηριστικά ότι «αν πίστευαν ότι η κυρία Σλήμαν και ο ίδιος είχαν με τους ανιδιοτελείς κόπους τους συμβάλει λίγο στο να δείξουν ότι ο Όμηρος δεν περιέγραφε μύθους, αλλά πραγματικά γεγονότα και απτές πραγματικότητες, αυτό θα ήταν γι’ αυτούς μια πολύ κολακευτική αναγνώριση και μια μεγαλύτερη ενθάρρυνση για τη συνέχιση των εργασιών τους στην Τροία […]».[6]
Διάλεξη του Σλήμαν στην Εταιρεία Αρχαιοτήτων του Λονδίνου το 1877. The Illustrated London News, 31 Μαρτίου 1877.
Δημήτρης Γαρουφαλής
Αρχαιολόγος / Διευθυντής Σύνταξης
[1] Bacon E. 1976, The Great Archaeologists and their Discoveries as Originally Reported in the Pages of The Illustrated London News, 47-48.
[2] Bacon 1976, 48.
[3] Bacon 1976, 51.
[4] Bacon 1976, 52.
[5] Bacon 1976, 55.
[6] Bacon 1976, 59.
[7] Bacon 1976, 61-74.