Το ελληνικό παρελθόν και το ρωμαϊκό παρόν στη νομισματική εικονογραφία των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων

Τόμος 8, Τεύχος 2-3 Μάιος - Δεκέμβριος 2024 [σ. 161-172]

Χαρίκλεια Παπαγεωργιάδου

Διευθύντρια Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό ίδρυμα Ερευνών

Κατά τη διάρκεια των αυτοκρατορικών χρόνων, οι τοπικές κοινότητες, μέσα από ένα πλούσιο ρεπερτόριο που χαρακτηρίζεται από εντυπωσιακή ελευθερία εικονογραφικών επιλογών, προέβαλαν την αδιάκοπη πνευματική και πολιτιστική τους ζωή, επιδιώκοντας ταυτόχρονα να διασφαλίσουν τη θέση τους μέσα στο ρωμαϊκό περιβάλλον. Έτσι, επιλέχθηκαν τύποι που εξέφραζαν τη συλλογική μνήμη, όπως θεοί και θεότητες, τοπικοί ήρωες και παραδόσεις, ή που υπογράμμιζαν τη θέση των πόλεων ως οντοτήτων στο ρωμαϊκό παρόν, όπως τα μνημεία των πόλεων και οι καθαρά ρωμαϊκοί τύποι. Αυτή η διττή επιλογή εξυπηρετήθηκε με τον καλύτερο τρόπο από τον χαρακτήρα των τοπικών ελίτ, που επέβλεπαν τη νομισματοκοπία και αποτελούνταν, είτε από άτομα ελληνικής καταγωγής είτε, από Ρωμαίους και Ιταλούς ελληνικής παιδείας πιθανότατα. Ως εκ τούτου είναι μάλλον δύσκολο να διευκρινιστεί εάν η επιστροφή στις κοινές ελληνικές ρίζες αποτελεί εκδήλωση της ταυτότητας των τοπικών κοινωνιών, αν αντανακλά το αίσθημα αυτοπροσδιορισμού ευρύτερων κοινωνικών ομάδων ή αν πρόκειται για μίμηση γενικότερων πνευματικών ρευμάτων που καλλιεργούνταν από τις ελίτ. Μέσα σε ένα περιβάλλον αναβίωσης και ενίσχυσης της ελληνικής παιδείας, ιδίως από τον 2ο αιώνα μ.Χ., η νομισματική εικονογραφία αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα μιας «στρατηγικής μνήμης», μια υπενθύμιση της ιδιαίτερης καταγωγής των ελληνικών πληθυσμών μέσα στα όρια της απέραντης και πολυπολιτισμικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας· ένα χαρακτηριστικό της νέας ελληνορωμαϊκής ταυτότητας.

Λέξεις ευρετηρίου: Νομίσματα, εικονογραφία, ελίτ, Ρώμη, Ανατολή, παιδεία, πολιτισμός

Επικοινωνία με τον συγγραφέα: hpapag@eie.gr

Το πρωτότυπο άρθρο βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του περιοδικού Θέματα Αρχαιολογίας

Αυτό το άρθρο χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .
CC BY-NC-ND

Αυτή η άδεια είναι περιοριστική, επιτρέποντας μόνο στους άλλους να μεταφορτώνουν το συγκεκριμένο έργο και να το μοιράζονται με άλλους, αρκεί να αποδίδουν στο περιοδικό Θέματα Αρχαιολογίας αναγνώριση/credit, αλλά δεν μπορούν να το αλλάξουν κατά κανέναν τρόπο, ή να το χρησιμοποιήσουν εμπορικά.

Volume 8, Issue 2-3 May - December 2024 [pp. 161-172]

Greek past and roman present in the roman imperial monetary iconography

Charikleia Papageorgiadou

Research Director, Institute of Historical Research, National Hellenic Research Foundation, Greece

During the Imperial times the local communities, through a rich repertoire displaying an astonishing freedom of pictorial choices, promulgated their uninterrupted spiritual and cultural life, while at the same time they sought to ensure their position in a Roman environment. In that way, types that expressed the collective memory, such as gods and deities, local heroes, and traditions, or emphasized the position of cities as entities in the Roman present, such as the cities’ monuments and purely Roman types, were chosen. This twofold option was served in the best way by the character of the local elites, who oversaw the coinage, and were made up either of people of Greek origin, or of sophisticated Romans and Italians with Greek education probably. Consequently, it is rather difficult to discern whether the return to the common Greek origins is a manifestation of the identity of the local societies, whether they echo the feeling of self-determination of wider social groups or whether it is an imitation of more general intellectual trends practiced by the elites. In an environment of revival and enhance of the Greek paideia, especially since the 2nd century AD, coin iconography became a significant part of a «memory strategy», a reminder of a distinct origin in the boundaries of the vast and multicultural Roman Empire, a part of the new Greco-Roman identity.

Key words: Coins, iconography, elite, Rome, East, education, civilization

Author for correspondence: hpapag@eie.gr

The original article is in the Library of the Themes in Archeology

Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International .
CC BY-NC-ND

This license is restrictive, only allowing others to download this work and share it with others, as long as they give credit to the journal Themata Arhaiologia, but they cannot change it in any way, or use it commercially.

Τόμος 8, Τεύχος 2-3 Μάιος - Δεκέμβριος 2024 [σ. 161-172]